Grabinski Nowele

[ Pobierz całość w formacie PDF ]

zyski. Zacz�to bi� nawet specjalne bilety wst�pu do cudownego wozu, tzw. bilety transfor-
macyjne. Popyt naturalnie by� ogromny. W pierwszej linii zg�asza� si� zacz�y ca�e kolumny
staruszek, brzydkich wdów i starych panien, domagaj�c si� natarczywie karty jazdy. Kandy-
datki dobrowolnie podbija�y cen�, p�aci�y w trój i czwórnasób, przekupywa�y urz�dników,
konduktorów, nawet tragarzy. We wozie, przed wozem i pod wozem rozgrywa�y si� drama-
tyczne sceny, przechodz�ce niekiedy w krwawe bitki. Kilka s�dziwych niewiast w jednej
z utarczek wyzion�o ducha. Straszny przyk�ad nie ostudzi� jednak ��dzy odm�odzenia; ma-
sakra trwa�a w dalszym ci�gu. W ko�cu ca�ej tej awanturze po�o�y� kres sam cudowny wóz;
oto po dwutygodniowej transformacyjnej dzia�alnoSci nagle utraci� dziwn� sw� moc. Stacje
przybra�y wygl�d normalny; kadry roznami�tnionych staruszek i starców odp�yn�y z powro-
tem w zacisza domowych ognisk i zapiecków.
Zamilk� i wSród gwaru rozbudzonych g�osów, Smiechów i dowcipów na temat poddany przez
opowieS� wymkn�� si� chy�kiem z coup�.
Ryszpans szed� w Slad za nim jak cie�. Zaj�� go ten kolejarz w pocerowanej na �okciach blu-
zie, wyra�aj�cy si� poprawniej ni� niejeden przeci�tny inteligent; coS go ci�gn�o ku niemu,
jakiS tajemniczy pr�d sympatii pcha� w stron� oryginalnego kaleki.
Na korytarzu klasy I po�o�y� mu lekko r�k� na ramieniu:
- Przepraszam pana. Czy mog� prosi� o s�ów par� rozmowy?
Garbaty uSmiechn�� si� zadowolony.
- Owszem. Nawet wska�� panu miejsce, gdzie b�dziemy mogli swobodnie pogada�. Wóz ten
znam na wylot.
I poci�gn�wszy profesora za sob�, skr�ci� w lewo, tam gdzie pierzeja przedzia�ów za�amuj�c
si� przechodzi�a w kurytarzyk wiod�cy na platform�. Tu wyj�tkowo nie by�o w tej chwili ni-
kogo. Kolejarz wskaza� towarzyszowi Scian� zamykaj�c� ostatnie coup�.
- Widzi pan ten ma�y gzemsik tu w górze? To jest zamaskowany zamek; skrytka dla dostojni-
ków kolei w wyj�tkowych wypadkach. Zaraz j� ogl�dniemy dok�adniej.
Odsun�� gzems, wydoby� z kieszeni konduktorski klucz i za�o�ywszy w otwór, przekr�ci�.
Wtedy g�adko odwin�a si� w gór� stalowa stora, ods�aniaj�c malutki, wytwornie urz�dzony
przedzia�.
30
- Prosz� do Srodka - zach�ci� kolejarz. Po chwili siedzieli na mi�kkich, polstrowanych po-
duszkach, odci�ci od gwaru i Scisku zapuszczon� z powrotem stor�.
Funkcjonariusz patrzy� na profesora z wyrazem oczekiwania na twarzy. Ryszpans nie spie-
szy� z pytaniem. Zmarszczy� czo�o, zasadzi� mocniej monokl i pogr��y� si� w zadum�. Po
chwili zacz��, nie patrz�c na towarzysza:
- Uderzy� mi� kontrast mi�dzy humorystyk� opowiedzianych przez pana zdarze� a powa�-
nym naSwietleniem, które j� poprzedzi�o. O ile sobie przypominam, powiedzia� pan, �e
w ostatnich czasach zdarzaj� si� na kolejach zagadkowe objawy, które zdaj� si� zmierza� ku
jakiemuS celowi. JeSli dobrze zrozumia�em ton s�ów, mówi� pan na serio; mia�o si� wra�enie,
�e owe ukryte cele uznaje pan za wa�kie, mo�e nawet prze�omowe...
Twarz garbusa rozjaSni� tajemniczy uSmiech:
- I nie pomyli� si� pan... Kontrast zniknie, je�eli owe weso�e objawy pojmiemy jako szy-
derskie wyzwanie - prowokacj�, jako przygrywk� do innych, g��bszych, niby prób� si� wy-
zwalaj�cej si�, nieznanej energii.
- Ali right! - odchrz�kn�� profesor. - Du sublime au ridicule il n y a qu un pas. DomySli�em
si� czegoS podobnego. Inaczej nie by�bym wszczyna� dyskusji.
- Nale�y pan do nielicznych wyj�tków; w ogóle dot�d znalaz�em w poci�gu tylko siedm osób,
które g��biej poj�y te historie i oSwiadczy�y gotowoS� zapuszczenia si� wraz ze mn� w labi-
rynt konsekwencji. Mo�e w panu pozyskam ósmego ochotnika?
- To b�dzie zale�a�o od stopnia i jakoSci objaSnie�, które mi pan d�u�ny.
- OczywiScie. Po to tutaj jestem. - Przede wszystkim powinien pan wiedzie�, �e tajemnicze
wagony wysz�y na lini� wprost ze Slepego toru.
- Co to ma znaczy�?
- To znaczy, �e przed puszczeniem ich w obieg odpoczywa�y czas d�u�szy na Slepym torze
i oddycha�y jego specyficzn� atmosfer�.
- Nie rozumiem. Przede wszystkim co to jest Slepy tor?
- Uboczna, wzgardzona odroSl szyn, samotne odga��zienie toru, rozci�gni�te na przestrzeni
50-100 m, bez wyjScia, bez wylotu, zamkni�te sztucznym wzgórzem i ramp� kresow�. Niby
usch�a ga��x zielonego drzewa, niby kikut okalecza�ej r�ki...
Ze s�ów kolejarza p�yn�� g��boki, tragiczny liryzm. Profesor patrzy� na� zdumiony.
- Wokó� zaniedbanie. Zielska przerastaj� zardzewia�e szyny; bujne, polne trawy, �oboda, ru-
mian dziki i oset. Z boku odpada na po�y strupiesza�a zwrotnica z wybitym szk�em latarni,
której noc� nie ma komu zapali�. Bo i po co? Tor to przecie� zamkni�ty; nie ujedziesz nim
dalej jak 100 m. Opodal na liniach wre ruch parowozów, t�tni �ycie, pulsuj� kolejowe arte-
rie. Tu wiecznie cicho. Czasem zab��ka si� w drodze maszyna przetokowa, czasem wtoczy
niech�tnie wóz odszybowany; niekiedy wjedzie na d�u�szy spoczynek zniszczony jazd� wa-
gon, zatoczy si� ci�ko, leniwo i stanie niemy na ca�e miesi�ce lub lata. W zmursza�ym da-
chu ptaszek uwije gniazdko i wykarmi m�ode, w rozpadlinie pomostu rzuci si� zielsko, wy-
trySnie ga��zka wikliny. Nad rudaw� taSm� szyn pochyla zwichni�te ramiona popsuty sema-
for i b�ogos�awi sm�tkowi ruiny...
G�os kolejarza za�ama� si�. Profesor odczu� jego wzruszenie; liryzm opisu zdumia� go i przej��
zarazem. Lecz sk�d ta nuta rzewnoSci?
- Odczu�em - podj�� po czasie - poezj� Slepego toru, lecz nie umiem wyt�umaczy� sobie, jak
atmosfera jego mo�e wywo�a� wspomniane objawy.
31
- Z poezji owej - objaSni� garbaty - wieje g��boki motyw t�sknoty - t�sknoty ku niesko�czo-
nym dalom, do których dost�p zamkni�ty kopcem granicznym, zagwo�d�ony drewnem ram-
py. Tu� obok p�dz� poci�gi, pomykaj� w szeroki, pi�kny Swiat maszyny - tu t�pa granica tra-
wiastego wzgórza. T�sknota upoSledzenia. - Czy rozumie pan? - T�sknota bez nadziei zisz-
cze� rodzi pogard� i nasyca si� sob�, a� przeroSnie moc� pragnie� szcz�Sliw� rzeczywistoS�...
przywileju. Rodz� si� tu utajone si�y, gromadz� od lat nie ziszczone moce. Kto wie, czy nie
wybuchn� �ywio�em? A wtedy przeScign� codziennoS� i spe�ni� zadania wy�sze, pi�kniejsze
ni� rzeczywistoS�. Si�gn� poza ni�...
- A czy mo�na wiedzie�, gdzie si� znajduje ów tor? Przypuszczam, mia� pan na mySli pewien [ Pobierz całość w formacie PDF ]

Archiwum