[ Pobierz całość w formacie PDF ]
przyjemne są te rzeczy, które odpowiadają ich właściwościom charakteru. A to
właśnie są rzeczy dobre i moralnie piękne.
Skoro więc dobro" ma większą ilość znaczeń (bo raz dobrem nazywamy to,
co jest nim w istocie, innym razem to, co jest pożyteczne i korzystne), a ponadto
przyjemność raz znaczy to, co bezwzględnie przyjemne i bezwzględnie dobre,
innym razem to, co jest przyjemne dla określonej osoby i uchodzi za dobro; jak
w stosunku do bytów pozbawionych duszy jest możliwe, że wybieramy sobie jakiś
jeden z nich i dla każdego z wymienionych powodów go miłujemy, tak jest
i w przypadku człowieka. Bo jednego miłujemy za to, że takim właśnie jest
człowiekiem i ze względu na doskonałość, innego, ponieważ jest potrzebny
i pożyteczny, a jeszcze innego, ponieważ jest przyjemny i dla przyjemności.
Człowiek przyjacielem staje się dopiero wtedy, kiedy odwzajemnia się przyjaznią
i obaj zdajÄ… sobie z tego sprawÄ™.
Z tego więc wynika, że muszą istnieć trzy postacie przyjazni i że nie wszystkie
one dadzą się sprowadzić do jednej, ani jako postacie nie należą do jednego
rodzaju, ani nie zachodzi pomiędzy nimi tylko podobieństwo w nazwie. Bo te
postacie zostały nazwane z uwagi na jeden określony rodzaj przyjazni, który jest
pierwszy. To jest tak, jak z użyciem terminu lekarski". Bo terminu lekarski"
używa się i do duszy, i do ciała, i do instrumentu, i do pracy, ale właściwy sens
odnosi siÄ™ do tego, co pierwsze. A pierwsze to jest to, czego definicja tkwi w nas.
Dla przykładu: instrument lekarski to ten, którym posługuje się lekarz, podczas gdy
w definicji lekarza nie mieści się definicja instrumentu. Wobec tego wszędzie
poszukuje się tego, co pierwsze, a ponieważ to, co ogólne, jest pierwsze, [ludzie]
przyjmują, że i to, co pierwsze, jest ogólne, ale to błąd. W rezultacie i w przyjazni
nie mogą wyjaśnić wszystkich spostrzeżeń. Bo kiedy jedna definicja jest nie-
odpowiednia, uważają, że inne rodzaje przyjazni w ogóle nie istnieją. A jednak
istnieją, tylko nie w ten sam sposób. Ale oni twierdzą, że ilekroć ta pierwsza okaże
się nieodpowiednia, jako że według ich założenia ta pierwsza musi być także
ogólna, nie istnieją inne formy przyjazni. W rzeczywistości istnieje wiele rodzajów
przyjazni. Wynikało to już z tego, co powiedzieliśmy, skoro rozróżniliśmy potrójne
znaczenie terminu przyjazń". Jedna [forma przyjazni] została określona z uwagi
na doskonałość, druga na to, co pożyteczne, a trzecia na to, co przyjemne.
Z tych ta [przyjazń], która opiera się na tym, co pożyteczne, jest przyjaznią
większości ludzi, bo dla pożytku się przyjaznią i aż do tego stopnia, jak mówi
przysłowie:
Glaukosie, tak długo jest druhem sojusznik,
dopóki się bije,
i
Już Ateńczycy więcej znać nie chcą mieszkańców
Megary 16.
A tę opartą na przyjemności spotykamy wśród młodych, bo są nastawieni do tego
zmysłowo, dlatego przyjazń ludzi młodych łatwo ulega zmianie, gdyż ze zmianą
charakteru w trakcie dojrzewania zmienia się ich odczucie przyjemności. A ta,
która opiera się na doskonałości, jest przyjaznią ludzi najlepszych.
Z tego zatem jest widoczne, że pierwsza przyjazń, przyjazń wśród ludzi
dobrych, polega na odwzajemnianiu siÄ™ uczuciem przyjazni (¬½Ä¹Æ¹»¯±) i wzajemnej
predylekcji (¬½Ä¹ÀÁ¿±¯ÁµÃ¹Â). Przedmiot miÅ‚oÅ›ci jest drogi dla tego, kto miÅ‚uje,
ale i ta osoba, która miłuje, jest droga dla tego, kto jest przedmiotem miłości. Stąd
ten rodzaj przyjazni występuje wśród ludzi (bo tylko człowiek zdaje sobie sprawę
z tego, że może wybierać). A pozostałe formy przyjazni spotykamy i wśród
zwierząt i moment użyteczności występuje wyraznie w jakimś małym zakresie
i w stosunkach pomiędzy człowiekiem a zwierzętami oswojonymi oraz pomiędzy
zwierzętami. Przykładami są: opowiadanie Herodota17 o przyjazni pomiędzy
strzyżykiem i krokodylem oraz wspólne lub oddzielne siadywanie ptaków, o których
[ Pobierz całość w formacie PDF ]