[ Pobierz całość w formacie PDF ]
proponować słuszne rozstrzygnięcia, zapewniając poszanowanie praw ka\dego z nich, osiągnięcie
sprawiedliwego porozumienia i pokojowego układu, szanującego prawa innych. To wszystko jest
niezbędne dla narodów europejskich, ze sobą złączonych więzią wspólnej kultury i tysiącletniej historii.
Trzeba podjąć ogromny wysiłek moralnej i gospodarczej odbudowy krajów, które odeszły od
komunizmu. Bardzo długo wypaczeniu ulegały nawet najbardziej elementarne stosunki gospodarcze, a
podstawowe cnoty związane z dziedziną \ycia gospodarczego, takie jak prawdomówność,
wiarygodność i pracowitość, zostały wykorzenione. Konieczna jest cierpliwa odbudowa materialna i
moralna, podczas gdy tymczasem wyczerpane długotrwałymi wyrzeczeniami Narody domagają się od
rządzących natychmiastowych i namacalnych rezultatów: dobrobytu i odpowiedniego zaspokojenia
ich słusznych aspiracji.
Upadek marksizmu naturalnie pociągnął za sobą daleko idące skutki w tym, co wią\e się z
podziałem globu ziemskiego na zamknięte wobec siebie i zazdrośnie rywalizujące światy. Jaśniej ukazał
realną współzale\ność narodów oraz to, \e ludzka praca ze swej natury powinna narody jednoczyć, a
nie dzielić. Pokój i pomyślność bowiem są dobrami, które nale\ą do całego rodzaju ludzkiego, i nie
mo\na korzystać z nich w sposób właściwy i trwały, je\eli są osiągane i u\ywane kosztem innych ludów i
narodów, z pogwałceniem ich praw, czy pozbawieniem ich dostępu do zródeł dobrobytu.
28. Dla niektórych krajów Europy rozpoczyna się w pewnym sensie dopiero teraz prawdziwy okres
powojenny. Radykalna reorganizacja gospodarki do niedawna skolektywizowanej stwarza problemy i
wymaga wyrzeczeń porównywalnych z tymi, które po drugiej wojnie światowej podjęły kraje zachodniej
Europy dla dokonania własnej odbudowy. W obecnej trudnej sytuacji inne narody powinny solidarnie
wspierać byłe kraje komunistyczne. Oczywiście, one same muszą się stać pierwszymi twórcami
własnego rozwoju; trzeba jednak im to w sposób racjonalny umo\liwić, co z kolei wymaga pomocy
innych krajów. Zresztą, aktualne trudności i niedostatek są skutkiem historycznego procesu, w którym
kraje te były często przedmiotem, a nie podmiotem, a zatem ich sytuacja nie jest wynikiem wolnego
wyboru czy popełnionych błędów, lecz narzuconego przemocą ciągu tragicznych wydarzeń
historycznych, które uniemo\liwiły im pójście drogą gospodarczego i obywatelskiego rozwoju.
Pomoc ze strony innych krajów, zwłaszcza europejskich, które uczestniczyły w tej samej historii i
ponoszą za nią odpowiedzialność, jest wymogiem sprawiedliwości. Le\y to jednak równie\ w interesie
Europy i słu\y jej ogólnemu dobru. Europa bowiem nie będzie mogła \yć w pokoju, jeśli pojawiające się,
jako następstwo przeszłości, ró\nego rodzaju konflikty zaostrzą się na skutek gospodarczego chaosu,
duchowego niedosytu i rozpaczy.
Ta potrzeba nie mo\e jednak prowadzić do osłabienia wysiłków podejmowanych w celu niesienia
pomocy i wsparcia krajom Trzeciego Zwiata, znajdującym się często w jeszcze większym niedostatku i
ubóstwie59. Konieczny będzie nadzwyczajny wysiłek uruchomienia zasobów, których światu jako całości
nie brakuje, dla wzrostu gospodarczego i wspólnego rozwoju, przy jednoczesnej rewizji skali wartości i
priorytetów, na których opierają się decyzje gospodarcze i polityczne. Olbrzymie zasoby staną się
dostępne dzięki rozwiązaniu wielkich struktur militarnych, utworzonych na wypadek konfliktu między
Wschodem i Zachodem. Mogą się one okazać jeszcze większe, jeśli się uda wprowadzić skuteczne,
alternatywne w stosunku do wojny sposoby rozwiązywania konfliktów, a następnie upowszechnić
zasadę kontroli i redukcji zbrojeń równie\ w krajach Trzeciego Zwiata, stosując odpowiednie środki
przeciwko handlowi bronią60. Przede wszystkim jednak będzie musiał zniknąć ten typ mentalności, która
ubogich ludzi i narody traktuje jako cię\ar i jako dokuczliwych natrętów, roszczących sobie
pretensje do u\ytkowania tego, co wytworzyli inni. Ubodzy domagają się prawa do uczestnictwa w
u\ytkowaniu dóbr materialnych i chcą, aby wykorzystano ich zdolność do pracy w budowaniu świata
sprawiedliwszego i szczęśliwszego dla wszystkich. Podzwignięcie ubogich jest wielką szansą dla
moralnego, kulturalnego, a tak\e gospodarczego wzrostu całej ludzkości.
29. Rozwoju nie nale\y ponadto pojmować w znaczeniu wyłącznie gospodarczym, ale w sensie
integralnie ludzkim61. Jego celem nie jest tylko zrównanie poziomu \ycia wszystkich narodów z
poziomem, który dziś osiągnęły kraje najbogatsze, ale tworzenie solidarną pracą \ycia bardziej
godnego, konkretne przyczynianie się do umocnienia godności i rozwoju uzdolnień twórczych ka\dej
poszczególnej osoby, jej zdolności do odpowiedzi na własne powołanie, a więc na zawarte w nim Bo\e
wezwanie. Szczytem rozwoju jest zatem mo\liwość korzystania z prawa-obowiązku szukania Boga,
poznawania Go i \ycia zgodnie z tym poznaniem62. W ustrojach totalitarnych i autokratycznych została
doprowadzona do ostateczności zasada pierwszeństwa siły przed rozsądkiem. Zmuszono człowieka do
poddania się światopoglądowi narzuconemu siłą, a nie wypracowanemu przez wysiłek własnego
rozumu i korzystanie z własnej wolności. Nale\y tę zasadę odwrócić i uznać w całości prawa ludzkiego
sumienia, związanego tylko prawdą, czy to naturalną, czy te\ objawioną. Uznanie tych praw stanowi
pierwszą zasadę wszelkiego porządku politycznego prawdziwie wolnego63. Tę zasadę trzeba
potwierdzić z wielu powodów:
a. dlatego, \e występujące w ró\nych formach totalitaryzm i autokratyzm nie zostały jeszcze
całkowicie przezwycię\one, a nawet istnieje niebezpieczeństwo, \e od\yją na nowo: wymaga
to wytę\onej współpracy i solidarności wszystkich krajów;
b. dlatego, \e w krajach rozwiniętych prowadzi się niekiedy przesadną propagandę wartości
czysto utylitarnych, rozbudzając instynkty i niepohamowaną chęć natychmiastowego
zaspokojenia wszystkich pragnień, co utrudnia uznanie i poszanowanie hierarchii prawdziwych
wartości ludzkiej egzystencji;
c. dlatego, \e w niektórych krajach pojawiają się nowe formy fundamentalizmu religijnego, który
w sposób zawoalowany czy nawet otwarcie uniemo\liwia mniejszościom wyznaniowym pełne
korzystanie z przysługujących im praw obywatelskich czy religijnych, utrudniając im udział w
\yciu kulturalnym, ograniczając prawo Kościoła do przepowiadania Ewangelii i prawo ludzi
słuchających tego przepowiadania do przyjęcia go i nawrócenia się do Chrystusa. śaden
autentyczny postęp nie jest mo\liwy bez poszanowania naturalnego i pierwotnego prawa
[ Pobierz całość w formacie PDF ]