[ Pobierz całość w formacie PDF ]

na
północ od Pirenejów ostała się tylko Septymania, teren rozciągający
się od
wybrze\
y Morza Z
ródziemnego w głąb kontynentu; jest to dzisiejsze
francuskie
Roussillon.
TEUDEBERT ZAGRAśA BIZANCJUM
Kiedy Teuderyk zmarł nagle w 533 roku, nosząc tylko przez krótki
czas
koronę Merowingów, królem wschodniej dzielnicy państwa został jego
syn
Teudebert I, znakomity, wręcz uniwersalny, je\
eli chodzi o zamiary i
cele.
Historyczne opisy przedstawiają go w sposób zdawkowy i ogólny. Usuwa
on
Taudebert zagra\
a Bizancjum fi5
jednak w cień rządzącego wraz z nim stryja, kontynuując w polityce
zagranicz-
nej zało\
enia ojca, a mianowicie interwencję w sporach na południe od
Alp,
podbój Italii i uzyskanie przywództwa na Zachodzie i Wschodzie.
Teudebert I
starał się ni mniej, ni więcej tylko o koronę cezarów i o pozycję w
pewnym
sensie zmartwyehwstałego Augusta, rolę, jaka miała przypaść dopiero
Ka-
rolowi Wielkiemu. Niepohamowany pęd do rozszerzania władzy, wyzwanie
do
walki Wschodniego Rzymu, ówcześnie najpotę\
niejszego ośrodka wpływów,
nagła śmierć tu\
przed mającym niebawem nastąpić przełomem oraz jego
k ótki jak komety \
ywot przypominają losy normandzkiego księcia
Roberta
Guiscarda.
 y
ródła nazywają Teudeberta "elegans et utilis" (wytworny i
u\
yteczny),
co pozwala wnioskować o jego wychowaniu na miarę klasyczną" a więc
romańską. W realizacji politycznych zadań posługiwał się chętnie
galorzym-
skimi nobilami. Był \
ądny jednak wojen na wzór swyćh merowińskich
przod-
ków, tak \
e Prokop, jeden z historyków opisujących wojnę z Gotami,
pisał
o nifn, \
e kochał niebezpieczeństwo bardziej, ani\
eli było to
konieczne. Grze-
gorz z Tours chwalił wspaniałą powierzchowność i łagodność będącą
główną
cechą jego charakteru mimo dziedzicznej w tym rodzie popędliwości.
Jego
ojciec, na przykład, zabił swego krewnego imieniem Siegwald i wysłał
Teudeber-
ta, aby postąpił podobnie z synem zamordowanego. Teudebert
przedstawił
prześladowanemu rozkaz, mówiąc: "Uciekaj, a jak się dowiesz, \
e zmarł
mój
ojciec i ja objąłem po nim władzę, wówczas wróć spokojnie". Kiedy to
istotnie
nastąpiło, syn Siegwalda odzyskał skonfiskowane dobra oraz otrzymał
nadto
nowe.
Po dojściu do władzy Teudebert okazał się naturą pierwotną, nie do-
strzegającą, tak jak jego dziad Chlodwig, \
adnej sprzeczności między
krzy\
em
i mieczem, chrześcijańską p okorą i okrucieństwem.
Kiedy Ostrogoci prowadzili z Bizancjum "walkę o Rzym", Frankowie
ograniczyli się początkowo do przychylnej neutralności. Kazali sobie
oczywiście
za to płacić pieniędzmi oraz odstąpieniem w 536 roku Prowansji, która
zapewniła państwu frankijskiemu dostęp do wybrze\
y Morza
Z
ródziemnego.
Ostrogoci stracili w ten sposób bezpośrednią łączność z Septymanią, a
przez to
z Wizygotami, to jest z najwierniejszymi i najbli\
ej spokrewnionymi
sprzymie-
rzeńcami. Frankowie za\
ądali równie\
wydania im części Recji, i to
tych jej
terenów, które przed frankijską ofensywą chroniło jeszcze weto
Teodoryka
Wielkiego. -
Kiedy Frankowie zorientowali się, jakie interesy mo\
na ubijać na
południe od
Alp, zwrócili się nawet do Bizancjum, aby równie\
i stamtąd uzyskiwać
ekwiwalent za zachowanie neutralności. Teudebert był ponadto oburzony
na
cesarza Wschodniego Rzymu, gdy\
ten\
e obok posługiwania się
zdobiącymi
5 Fuber
66 II. Spory dynastyczne
przydomkami "alemański, gepicki, longobardzki", związanymi z ludami
ger-
mańskimi pozostającymi w ró\
nym stopniu zale\
ności od Bizancjum,
nazwał
siebie równie\
"frankijskim". Syn Teuderyka uwa\
ał to za arogancję,
mimo \
e
było to w pewnym sensie uzasadnione, poniewa\
Chlodwig przyjął
zaoferowaną
mu przez Bizancjum zaszczytną godność zachodniorzymskiego konsula,
uzna-
jąc w ten sposób przewodnictwo Wschodniego Rzymu w dawnych zachodnich
cz ściach imperium.
Tymczasem frankijska potęga znaczniejednak wzrosła w układzie sił
ówczes-
nego świata, tak \
e nie pozwalała ju\
znosić Frankom nawet pozornej
wschodniorzymskiej supremacji. Nie zmieniły tego równie\
po vodzenia
wo-
dzów Justyniana, Belizariusza i Narsesa w działaniach wojennych w
północnej
Afryce i Italii.
Z tej perspektywy mo\
na wyjaśnić fakt, \
e Teudebert przeprawił się
przez
Alpy z rzekomo stutysięczną armią (była ona zapewne liczebnie
znacznie
mniejsza), wtargnął na równinę Padu, przekroczył rzekę i wziął udział
w walce
po stronie Ostrogotów walczących o swą egzystencję. Frankowie
wystąpili
ofensywnie przeciw oddziałom Belizariusza, ale potykali się równie\

niechcący
z jednostkami ostrogockimi. Gdziekolwiek tylko trafiali na jakieś
wojska,
rozpalał się w nich zapał do walki i atakowali bez rozró\
nienia
przeciwnika.
Chodziło im bowiem ostatecznie o to, aby przy okazji te interwencji
pozyskać
Italię dla siebie.
I znowu Prokop informuje nas szczegółowo o frankijskich "gościnnych
występach" na italskiej ziemi. Mimo \
e Ostrogoci reprezentowali
znacznie
wy\
szy poziom kulturalny od Franków, jak zresztą i pozostali wschodni
Germanie, to jednak jasnowłosi towarzysze ówczesnego króla Ostrogotów
Wittigesa poczuwali się do germańskiego pokrewieństwa.
"Jedyną cechą, jaką Frankowie ró\
nią się od nas - mówili =- jest
ich
barbarzyński ubiór i ich osobliwa mowa." Niezale\
nie od pierwotnej
wspólnoty
językowej wątpliwe jest, czy zachodni i wschodni Germanie, Frankowie
i Goci
mogli się w ogóle bez trudu porozumiewać. Wobec braku pisma, które
utrzymałoby jednolitość języka mówionego, identyczne ongiś w nim
idiomy
coraz bardziej nabierały innego znaczenia.
Zdziwienie Gotów wywoływała równie\
nie znana im broń Franków, mia-
nowicie topór wojenny słu\
ący do miotania. "Ich \
elazo - podawały
relacje
z bitew - jest bardzo mocne i dwusieczne, z krótkim drewnianym
styliskiem.
Na dany sygnał zwykli oni ju\
przy pierwszym ataku miotać nim, aby
zmia\
d\
yć
tarcze i w miarę mo\
ności uśmiercić przeciwników."
Wskutek równoczesnych walk Teudeberta i z Gotami, i
Bizantyjczykami, obie
zmagające się ze sobą w Italii strony chwilami zbli\
ały się do siebie
i tworzyły
niejako wspólny front przeciw Merowingowi. Ten zaś, po
przywłaszczeniu sobie
Wenecji i wykorzystaniu jej jako odskoczni, przygotowywał się do
zaatakowa-
nia Bizancjum. Nad Bosforem zdawano sobie sprawę z powa\
nego
zagro\
enia,
Teudebert zagra\
a Bizancjum 67
ale oto w 547 roku króla Franków zranił śmiertelnie n t polowaniu
tur. Jest to
w ka\
dym razie jedna z wielu wersji jego przedwczesnej śmierci. Nie
pierwszy to
raz śmierć jednostki nddała historii inny bieg. Syn Teudeberta
Teudebald, który [ Pobierz całość w formacie PDF ]